سیر مطالعاتی «حاج قاسم خوانی»
محمود مطهری نیا عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تهران برای نوروز بسته مطالعاتی حاج قاسم‌خوانی را به مخاطبان پیشنهاد کرد.
به گزارش بنیاد مکتب حاج قاسم به نقل از خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، محمود مطهری‌نیا: ایران کشوری است با تاریخ و تمدن چند هزار ساله پر از فراز و فرود که روزهای سخت و سهل، تلخ و شرینی را پشت سر گذاشته است. در طول این سالها شخصیت‌های بزرگی پرچمدار افتخارات این مرز و بوم بوده‌اند. تعدادی از این ابرمردها نامشان در تاریخ مانده و برخی نیز در افسانه‌ها و اسطوره‌ها ماندگار شده‌اند. ویژگی مشترک همه این مردان تاریخ ایران آن بوده که محبوبیت آنها در چارچوب مرزهای سرزمین ما محصور بوده است و جز یکی دو شخصیت که اجماع تاریخی هم درباره محبوبیت آنها وجود ندارد، در تمام دوهزار سال گذشته کمتر شخصیتی داریم که محبوب مردمان کشورها، فرهنگ‌ها و اقوام غیر ایرانی باشد.
قرنی که گذشت با شهادت جهانمردی ایرانی پایان یافت که تمام مرزهای جغرافیایی را درنوردید، برای اولین بار در طول تاریخ در دو کشور و چندین شهر و همه حرم‌های اهل بیت علیهم السلام تشییع جنازه شد. او اولین کسی بود که چند صد میلیون نفر سوگوارش شدند، چند ده میلیون نفر در مراسم تشییع جنازه‌اش حاضر شدند، دوست و دشمن به تعظیمش سخن گفتند و… آری قاسم سلیمانی جهانمرد ایرانی بود که فرمانده میدان جنگ در کشورهای ایران، عراق، سوریه، یمن، افغانستان، فلسطین، لبنان و خلاصه هرجایی بود که مقاومت موضوعیت داشت. هرچند شناخت این یگانه مرد تاریخ ایران نیاز به گذشت سالها دارد، اما طی سه سالی که از فقدان او می‌گذرد کتاب‌های خوبی درباره‌اش نوشته شده که می‌تواند گوشه‌های از عظمت او را برای ما به نمایش بگذارد. ذکر این نکته البته ضروری است که در تفاوتی قابل توجه با بسیاری از شهدا و بزرگان تاریخ این مرز و بوم، قاسم سلیمانی از معدود شخصیت‌هایی است که سیره‌اش مکتب است و ابعاد مختلفی از زندگی ما را دربرمی‌گیرد و می‌توانیم از آموزه‌های این مکتب بهره‌برداری کنیم.
در ادامه مروری کوتاه به بعضی از کتاب‌های مفیدتر و خواندنی‌تر نسبت به بقیه کتاب‌های منتشر شده درباره شهید سلیمانی خواهیم پرداخت:
«از چیزی نمی‌ترسیدم»، این کتاب از نخستین کتاب‌هایی بود که بعد از شهادت سردار درباره زندگی ایشان منتشر شد. این کتاب دربردارنده گزارش‌های ریز، جزیی و در عین حال کوتاه از زندگی سردار تا سال ۱۳۵۶ است. ویژگی منحصر به فرد این کتاب آن است که خود شهید آن را به رشته تحریر درآورده و دست خط سردار هم در انتهای کتاب آورده شده است. کتاب ناتمام است و خواننده در انتها بین زمین و آسمان باقی می‌ماند و تازه آن زمان که مشتاقانه می‌خواهد با ادامه زندگی سردار همراه شود کتاب تمام می‌شود. حسرتی که خواننده در این لحظات تجربه می‌کند مثال زدنی است و عجیب که هیچ درمانی ندارد؛ زیرا نویسنده دیگر مثل قبل در میان ما نیست که بتواند متن را ادامه دهد و تا پایان راه برساند.
به رغم حسرتی که خواننده در این کتاب پیش روی خود می‌بیند، آشنایی با شدت فقر و سادگی سال‌های آغازین این اسطوره و نیز فراهم بودن امکان رشد تا آنجا سردار رشد یافت، مهم‌ترین پیام کتاب است. اگر قرار باشد تنها دو سه جلد کتاب درباره سردار سلیمانی مطالعه کنید بی‌تردید «از چیزی نمی‌ترسیدم» نخستین آن کتاب‌هاست.
کتاب «سلیمانی عزیز: جلد ۱و ۲»:
مجموعه‌ای داستانک و گاهی مینیمال‌ها که ابتدا تا انتهای زندگی شهید را روایت می‌کند. قلم ساده، صمیمی و روان است. ابعاد مختلفی از این زندگی مجاهدانه را در این دو جلد می‌توان مطالعه کرد؛ مطالبی مستند و قابل استناد و واقعی. این دو جلد هم دو کتاب دیگری است اگر آنها را نخوانده باشید ضرر کرده‌اید. جلد اول این کتاب تا لحظه نگارش این متن بیش از ۹۰ بار تجدید چاپ شده است.
کتاب «حاج قاسمی که من می‌شناسم و سیمای سلیمانی»: این دو کتاب هر دو نوشته حجه الاسلام علی شیرازی دوست حدوداً چهل ساله سردار است؛ شخصیتی که بارها سخنران روضه خانگی جمعههای منزل سردار بوده است. خاطرات این دو کتاب با ادبیات رایج خاطره گوییها نوشته شده خواندنی هستند. امتیاز کتاب اول این است که مقام معظم رهبری به یکی از خاطرات مندرج در این کتاب با بغض و اشک در جلسهای عمومی اشاره می‌کنند.
کتاب «خورشید زابل»:
این کتاب متن تدوین شده پژوهش‌نامه دانشگاهی شهید والامقام قاسم سلیمانی است که در سال ۱۳۷۷ به عنوان پایان‌نامه ارایه گردیده و در سال ۱۳۹۰ در هیات کتاب تنظیم و برای انتشار آماده شد. موضوع این پایان‌نامه مقطع کارشناسی رشته علوم اجتماعی «پژوهش در زندگی سردار شهید اسلام قاسم میرحسینی قائم‌مقام فرماندهی لشگر ۴۱ ثارالله» است که زیر نظر استاد زند رضوی در سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۷ به انجام رسید. سردار آکنده از احساس کلمات و جملات این کتاب را کنار هم چیده و زندگینامه او را گردآورده است. خواندن این کتاب خالی از لطف نیست، اما به ضرورت آثار قبل شاید نباشد.
کتاب «آورتین»:
این کتاب داستانی کوتاه و ناتمام از مقطعی آکنده از شجاعت، مدیریت و غیرت زندگی شهید سلیمانی است. قلم خوب و جذابی را آقای دانشگر در این کتاب به کار برده، اما حیف و صد حیف که کتاب ناقص است و کاش این نویسنده هرچه سریعتر این داستان را به پایان برساند.
کتاب «عزیز زیبای من»:
این کتاب روایتی مستند از سه روز پایانی زندگی حاج‌قاسم از زبان فرزندان، فرماندهان مقاومت و همرزمان قدیمی ایشان است که البته گاهی به خاطرات قدیمی‌تر هم گریزی می‌زند. این کتاب با پیوست عکس‌های مرتبط با متن، مخاطب را با خود همراه می‌کند. خطوط اصلی این کتاب از مستند «پرواز ۱:۲۰» به کارگردانی مهدی نقویان گرفته شده و نکات تکمیلی از طریق مصاحبه‌های بیشتر جمع‌آوری و تدوین شده است.
حاج‌قاسم آن‌قدر شخصیت دوست‌داشتنی و برجسته‌ای است که دانستن هر نکته و خاطره‌ای از ایشان، می‌تواند برای ما درس و آموزه‌ای داشته باشد. اما وصف آخرین ساعات زندگی دنیایی ایشان، از این نظر جذابیت مضاعف دارد که می‌فهمیم مردی چنین بزرگ، آخرین ساعت‌های عمرش را به چه کارهایی اختصاص داده است.
این کتاب از نوشته‌های خود سردار اقتباس شده و بی‌اختیار خواننده گمان می‌کند قرار است با توحید و خداشناسی شهید سلیمانی روبه‌رو شود، اما متن روایت داستانی ماه‌ها و روزهای آخر ایشان است با قلمی خواندنی و از زاویه دید اعضای مختلف خانواده. گزارش‌های ارائه شده در اینجا را می‌توان در مستندهای ۷۲ ساعت و پرواز ۱:۲۰ مشاهده کرد، اما بخش دوم کتاب تقریباً تازه و نو است و محتوایش را در جای دیگر نمی‌توان یافت.
آنچه تا اینجا دیدیم کتاب‌هایی است که به طور مستقیم به زندگی سردار پرداخته‌اند و البته نه همه آنها. کتاب‌های خاطرات همرزمان سردار در لشکر ۴۱ ثارالله علیه السلام، نیروهای قدس سپاه پاسداران و نیز مدافعان حرم هر کدام جداگانه برای شناخت این جهانمرد کمک کننده هستند. مهمتر از اینها کتاب‌هایی هستند که به زندگی محبوبان شهید سلیمانی مانند شهید یوسف الهی، شهید میرحسینی، شهید ماهانی، شهید مغفوری و…. می‌پردازند. همچنین کتاب‌هایی را که سردار معرفی کرده و خواندن آنها به دیگران توصیه کرده بود مانند ترجمه الغارات، تاریخ کوفه دکتر رجبی دوانی و…. یا کتاب‌هایی که سردار به آنها تقریظ زده بود به‌طور جداگانه قابل معرفی هستند.