راه افزایش بهره وری بنگاه های صنعتی

عباس ابهری - احتمالا خاطره اتفاقی را که در خط بسته‌بندی یکی از مشهورترین شرکت‌های فعال صنعت غذا به‌عنوان معضل مهم برای جداسازی بسته‌های خالی از بسته‌هایی که محصول در آن گذاشته می‌شود شنیده باشید؛ موضوع مهمی که داشت اعتبار یک کارخانه را زیر سوال می‌برد و صاحبان آن روز این کارخانه درصدد بودند با صرف هزینه گزاف نسبت به پیاده‌سازی سیستمی هوشمند در زمینه تفکیک و جداسازی بسته‌های خالی مشکل را رفع کنند. آن روز این مساله در بازدید نهایی از خط تولید و قبل از نهایی‌سازی سفارش، توسط هوش انسانی و به‌آسانی رفع و موجب شد نه‌تنها هزینه گزافی صرف نشود، بلکه با ابتکاری هوشمندانه، معضل ایجادشده رفع شود.

اما این روزها با پیدایش و توسعه تکنولوژی و صنعتی شدن بسیاری از امور انسان‌ها کمتر از هوش و ذکاوت خود در حل مسائل ساده یا پیچیده استفاده کرده و همواره به سمت استفاده از تکنولوژی برای رفع معضلات کاری، تولیدی و صنعتی خود گام برمی‌دارند. این امر به آن مفهوم است که عمق نفوذ تکنولوژی در ساده‌ترین ابزارهای روزمره بشر فراگیرتر و نتیجه آن ماشینی‌تر شدن بیشتر امور بوده است. ولی آیا این عمق نفوذ به افزایش بهره وری بنگاه‌های صنعتی نیز کمکی کرده است؟

در چند سال گذشته مفهوم نوین‌تری با عنوان هوش مصنوعی بر سر زبان‌ها جاری شده و عملا امروزه شرکت‌ها و افراد در خیلی از امور ازجمله تولید محتوا یا بررسی موضوعات از این ابزار به انحای مختلف در حال استفاده هستند. حتی برخی بلاگرها یا بازیگران فضای مجازی، اطلاعات و محتوای تولیدی خود را ابتدا از هوش مصنوعی دریافت می‌کنند و در صورت نیاز پس از ویرایش و تکمیل آن در صفحات خود نشر می‌دهند. این روش‌های نوین و استفاده از این ابزار پیشرفته، باعث شده است تا تولید محتواها سریع‌تر، متنوع‌تر شده و در کل باعث افزایش بهره‌وری فعالیت‌های فردی، هم در مدیریت زمان و هم در کمیت و کیفیت محتواها شود.

در صنعت نیز امروزه شاهد هستیم که استفاده از ابزارهای هوشمند، توانسته است کیفیت و کمیت تولیدات را تحت‌الشعاع قرار دهد. بهره‌گیری از روبات‌ها در صنایع مختلف سبب شده است تا هم راندمان تولید بیشتر شود و هم ضایعات تولید به طرز قابل‌توجهی کاهش چشمگیری داشته باشد. زمانی در کنار هر دستگاه تزریق مواد پلیمری حداقل دو اپراتور باید حضور می‌یافتند تا بتوانند قطعه‌ای را تولید کنند، اما امروز با استفاده از هوش مصنوعی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، نه‌تنها ضایعات تولید کاهش یافته، بلکه راندمان بیشتر تولید و افزایش بهره‌وری را به طرز چشمگیری شاهد هستیم. استقرار ERPها در خطوط تولید و کارخانه‌ها عملا نوعی بهره‌گیری از هوش مصنوعی است که به صاحب صنعت امکان می‌دهد با کمترین هدررفت نیروی انسانی و مواد اولیه، بهترین کیفیت و بیشترین کمیت را در واحد زمان به نسبت تبعیت از سیستم‌های سنتی در خطوط تولید خود شاهد باشد.

حال تصور کنید این تصمیمات در تمامی لایه‌های صنعت پیاده‌سازی شده باشد. دنیای آتی، دنیایی است که صاحبان هوشیار صنعتی در راستای بالا بردن بهره‌وری در سطح کل سازمان و صنعت خود، استقرار سیستم‌های هوشمند یا همان هوش مصنوعی را پیاده می‌کنند و مزیت رقابتی دنیای تولید آینده عمق تولید به‌واسطه بهره‌مندی از سطوح مختلف هوش‌های مصنوعی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خواهد بود. در سطح مصرف نیز به‌کارگیری هوش مصنوعی موردنیاز مصرف‌کننده دنیای پنج‌سال آتی خواهد بود.

استقرار IOT یا به عبارتی هوشمندسازی محصولات باعث خواهد شد تا مصرف‌کننده نهایی بتواند، ضمن استفاده بهینه‌تر از محصول، مدیریت بهتری بر زمان زندگی داشته و رضایتمندی بیشتری در استفاده از محصولات مبتنی بر این روش تولید و دارای این خصیصه‌های داشته باشد که در نهایت موجب افزایش بهره‌وری فردی، اجتماعی و عمومی در سطح جامعه خواهد شد.

در ایران نیز اخیرا استفاده و بهره‌مندی از هوش مصنوعی با سرعت قابل‌توجهی در حال رشد و فزونی است؛ به‌خصوص در جامعه نوجوانان و جوانان این مساله ملموس‌تر بوده و از آنجا که این طبقه از جمعیت، جامعه مصرف‌کننده آینده کشور خواهند بود، لازم است که صنایع بزرگ و کوچک در محصولات تولیدی خود، امروز بهره‌گیری و استفاده از هوش مصنوعی (به هر شکل و طریقی که برایش تصور خواهد شد) را آغاز کنند و در افق تولیدات آینده خود سهم قابل‌توجهی برای آن پیش‌بینی و اجرایی کرده باشند. در آینده نزدیک مشتریان به‌دنبال محصولاتی هستند که بتواند با دنیای هوش مصنوعی آینده هم‌نوسان شده و قابلیت کار کردن در پلتفرم‌های هوش‌های مصنوعی در هر بخش از محصولات صنعتی را داشته باشد.

در صنعت لوازم‌خانگی نیز این مهم بسیار قابل‌توجه و حساس است. خانه‌های هوشمند که در دهه‌های اخیر به عنوان زندگی لاکچری و خاص به آنها نگاه می‌شود، در آینده جزء لاینفک هر زندگی خواهند بود؛ ولی نه بسان چیزی که امروز شاهد آن هستیم. به عبارتی خانه‌ها و تجهیزات هوشمند امروزی شاید نسل اول استفاده از هوش مصنوعی باشند. در آینده نزدیک مفهوم خانه هوشمند یعنی هوش مصنوعی مستقر در منزل شما براساس لایف‌استایل هر یک از اعضای خانواده، نسبت به تنظیم دما، نور، صدا، بو و رایحه محیطی و خیلی موضوعات دیگر تنظیم می‌شود. این ارتباط دوسویه خواهد بود؛ نه فقط مبتنی بر تنظیم اپراتور بر مبنای خواسته خود.

هوش مصنوعی مطابق ذائقه شما، کمبود مواد اولیه یخچال را هم به شما اعلام خواهد کرد، به شما خواهد گفت که کدام غذا براساس رفتار یک هفته گذشته شما، مناسب‌تر است تا سلامتی شما به خطر نیفتد و خیلی موضوعات مشابه که بشر امروز به بهانه صنعتی شدن به آن اهمیت نمی‌دهد. امروز همه صنعتگران رسالتی بزرگ در ایران دارند؛ تطابق تیم‌های تحقیق و توسعه خود با زندگی آینده بشریت که نسل جوان و نوجوان امروز ما هستند تا بهره‌وری را ارتقا دهند.