بورس و بودجه؛ سال آینده چه خواهد شد؟

محتمل‌ترین سناریو برای پیش بینی بورس کدام خواهد بود و مهم‌ترین رقبای این بازار کدام بازارها و کدام سیاست‌ها هستند؟

بورس تهران در سنوات گذشته دوره‌ای رونق و رکود فراوانی را تجربه کرده و ریسک‌های متفاوتی را به خود دیده است. عوامل مختلفی در رونق و رکود بازار تاثیرگذار بوده‌اند، اما فضای غالب بورس در مدت اخیر به سمت رکود سوق داشته است. برای همین است که تا حدودی خوش‌بینی‌ها از بازار در میان‌مدت رخت بربسته است.

با وجود این، بسیاری از کارشناسان بر این عقیده هستند که بازار سرمایه نسبت به سایر بازارهای موازی مانند ارز، سکه، خودرو و مسکن پتانسیل بیشتری برای رشد دارد و می‌تواند در آینده شرایط پررونقی را تجربه کند.

به اعتقاد کارشناسان، یکی از عواملی که همواره بر شرایط بازار سرمایه اثرگذار بوده است و آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نحوه سیاستگذاری‌های اقتصادی در کشور است. بزرگ‌ترین بازیگر اقتصادی کشور دولت است و در تمامی حوزه‌ها دولت نقش تنظیم‌گری و البته مداخله را ایفا می‌کند. از این جهت در اقتصاد کشور، دولت دخالت بسیار زیادی دارد و همین امر سبب ایجاد ریسک در بازار شده است.

تجربه نشان داده است چه در زمان تنظیم بودجه و چه در زمان اجرای آن، بورس نه‌تنها آسیب دیده و در برنامه‌ها و سیاستگذاری دولت مورد توجه قرار نگرفته است، بلکه به دلیل اتخاذ تصمیم‌گیری‌های نادرست آسیب‌های جدی بر پیکره بازار سرمایه وارد شده است.

کسری بودجه سال گذشته تاثیر بسیار جدی بر نرخ تورم داشته و نحوه تامین آن نیز عمدتا از محل چاپ پول اتفاق افتاده است و همین امر سبب شد کشور شاهد تورم‌های افسارگسیخته و بسیار بالا باشد. در سال گذشته بودجه کشور حدود ۵۰۰ همت کسری داشته و نحوه تامین این کسری از طریق چاپ پول جبران شد. همین امر سبب آسیب جدی به بورس شده و در مقاطعی با افزایش نرخ سود بانکی، جذابیت بازار سهام بسیار کاهش یافت.

به گفته کارشناسان، اصلی‌ترین رقیب بورس که از ناحیه لایحه بودجه ۱۴۰۳ هم سیگنال‌های آن به فعالان بازار و ذی‌نفعان ارسال شده سیاست تثبیت و کنترل تورم و کنترل نرخ ارز است که باعث شده نتوان وزن بالای به پیش بینی بورس مبنی بر صعودی شدن داد.

سیاستی که تا به اینجای سال توسط دولت و بانک مرکزی با قدرت دنبال شده است. با وجود این، برآوردها از لایحه بودجه ۱۴۰۳ که اخیرا رونمایی شده نشان می‌دهد که کسری بودجه احتمالی بسیار سنگین‌تر از کسری بودجه سال گذشته خواهد بود. از این منظر بازار سرمایه به عنوان بازوی تامین مالی دولت در خطر است.

حسن حسین‌نیا کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: در نگاه کلی و اولیه با توجه به کلیاتی که از بودجه ۱۴۰۳ عرضه شده است درباره بازار سرمایه به‌طور مستقیم خبر خاصی دیده نمی‌شود. در عین حال سیاست‌های انقباضی و سیاست‌های مالیاتی که در نظر گرفته شده و مجموع کلیاتی که مشاهده کرده‌ایم، به نظر می‌رسد فروش اوراق با شدت بیشتری انجام می‌شود.

او ادامه داد: اینها نشان می‌دهد که بورس یک رقیب جدی خواهد داشت. یعنی کنترل تورم و سیاست‌های انقباضی و سیاست‌های مربوط به فروش اوراق رقیب اصلی برای بازار سرمایه هستند. از این منظر بورس می‌تواند آسیب ببیند.

حسین‌نیا تصریح کرد: آنچه که منتظر آن هستیم این است که باید ببینیم در مجلس چه اتفاقی بیفتد. اینکه آنچه که چند نفر از مسوولان در مورد تجدید ارزیابی‌ها مطرح کردند آیا در بودجه اعمال خواهد شد یا خیر و در خصوص معافیت‌های مالیاتی تغییری ایجاد می‌شود؟ در غیر این صورت در سال ۱۴۰۳ به نظر نمی‌رسد از ناحیه بودجه خبر خاصی برای بازار سرمایه باشد.

حسین‌نیا تصریح کرد: راجع به نرخ خوراک قرار بر این شد که این نرخ فرموله شود و این فرموله‌شدن همین الان هم ابهامات خاص خودش را دارد. از جمله اینکه برای ۵ ماهه ابتدایی امسال نرخ حساب تحقیقات در نظر گرفته شده است که مکانیزم رسیدن به این عدد برای فعالان بازار و مدیران صنایع پتروشیمی جای سوال دارد، ولی فرموله شدن آن حداقل یک افقی را می‌دهد که می‌توان به صورت نسبی با توجه به داده‌های موجود تخمین‌هایی داشت و مشخص کرد که آیا می‌توانیم از مکانیزم قیمت‌گذاری عددی مشخص دور شویم یا خیر.

آنچه که ابتدا می‌تواند برای بازار سرمایه در سال آینده ابهام داشته باشد بحث عوارض و نرخ بهره مالکانه معادن است که باید ببینیم راجع به آنها چه تصمیمی گرفته خواهد شد. تا این لحظه هیچ تصمیمی گرفته نشده است، ولی عملکرد دولت در سنوات گذشته می‌تواند هشداردهنده باشد که احتمال دارد هر اتفاقی بیفتد.