مازاد ۱۵.۵ میلیارد دلاری تجارت خارجی کشور تا پایان پاییز

وزارت امور اقتصادی و دارایی در پاسخ به گزارش ۱۳ دی ماه ۱۴۰۲ روزنامه «تعادل» با تیتر «تراز ناتراز تجارت ایران» و گزارش روزنامه اعتماد با تیتر «تراز تجاری منفی ۱۲ میلیارد دلار شد» در همین تاریخ، توضیح‌داد: آمارهای اعلام شده از روند صادرات کالاهای غیرنفتی در ۹ ماه سال جاری نشان می‌دهد تراز تجاری از ۱۰ میلیارد دلار عبور و به ۱۱ میلیارد و ۹۲۴ میلیون دلار رسیده است.

در بازه زمانی مورد بررسی برای نخستین بار گمرک در آمار تجاری گزارش صادرات نفتی کشور را هم اعلام کرد تا به این طریق نفت هم که باید در این بررسی لحاظ شود، در اعلام تراز تجاری اعلام شود.

مجموع مبادلات بازرگانی کشور در بازه زمانی مورد بررسی نشان می‌دهد، میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به‌استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی)، افزون بر ۱۰۱ میلیون و ۹۰۴ هزار تن و به ارزش ۳۶ میلیارد و ۴۳۴ میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایشی ۲۶٫۴۸ درصدی در وزن و کاهشی ۶۸ صدم درصدی در ارزش دلاری داشته است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت، با افزایشی ۶٫۰۴ درصدی در وزن و ۱۲٫۲۹ درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به ۲۸ میلیون و ۷۳۷ هزار تن به ارزش ۴۸ میلیون و ۳۵۸ هزار دلار رسید.

به‌طور کلی تراز تجاری یک کشور به تنهایی برای سنجش سلامت اقتصاد آن کافی نیست، از این جهت گمرک جمهوری اسلامی ایران با اصلاح رویه سابق برای محاسبه تراز تجاری برای نخستین بار در راستای ایجاد شفافیت در عملکرد تجارت خارجی، اقدام به انتشار تجارت خارجی با احتساب آمار صادرات نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی در دولت سیزدهم کرد.

تعریف علمی تراز تجاری عبارت است از «تفاوت بین ارزش واردات و صادرات برای یک دوره معین» و کشوری که از نظر ارزشی بیشتر از صادرات خود کالا و خدمات وارد می‌کند و با کسری تجاری مواجه است، در حالی که کشوری که بیشتر از واردات کالا و خدمات صادر می‌کند، دارای مازاد تجاری است.

از نظر علمی و عرفی هیچ کشوری تراز تجاری را بدون در نظر گرفتن برخی منابع مانند نفت و گاز یا با آن به تفکیک محاسبه نمی‌کند، اما در کشور ما علاوه بر صادرات کالاهای غیرنفتی و ورود درآمدهای حاصل از آن، بخش قابل توجهی از درآمدهای ارزی از محل صادرات نفت و گاز است که در تراز بازرگانی اعلامی از سوی گمرک پیش از این اعلام نمی‌شد و آمار بازرگانی خارجی گمرکی شامل ارقام صادرات نفت‌خام، نفت کوره و میعانات گازی نبود، در حالی است که صادرات نفتی به عنوان منبع اصلی تامین ارز واردات کالاهای اساسی است.

اکنون، گمرک جمهوری اسلامی ایران با اصلاح این رویه برای نخستین بار در راستای ایجاد شفافیت در عملکرد تجارت خارجی، اقدام به انتشار تجارت خارجی کشور با احتساب آمار صادرات نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی در دولت سیزدهم کرد که بر این اساس صادرات کشور در ۹ ماهه سال جاری با احتساب نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی و به‌استثنای آمار صادرات تجارت چمدانی به ۶۳ میلیارد و ۹۷۰ میلیون دلار رسیده است.

حجم تجارت خارجی کشور (مجموع واردات و صادرات) در ۹ ماهه امسال با رشد هفت درصدی، به بیش از ۱۱۲ میلیارد دلار رسیده است و با احتساب صادرات نفت، خدمات فنی و مهندسی و برق، شاهد افزون بر ۱۵٫۵ میلیارد دلار مازاد تجارت خارجی در این مدت هستیم.