کالاهای اساسی در دست‌انداز تورم؛ از وضعیت تولید تا مصرف

نخستین خبر کشاورزی در هفته جاری تسویه مطالبات معوق کلزاکاران (۱۰۰۰ میلیارد تومان) از سوی دولت پس از چند ماه تأخیر بود.

تسویه مطالبات کلزاکاران

مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرد، ۸۴۱ میلیارد تومان باقی‌مانده مطالبات کلزاکاران واریز شد به این ترتیب در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ مبلغ ۳ هزار و ۱۴۶ میلیارد تومان بابت خرید کلزا به کشاورزان پرداخت شده است.

بیشترین محصول کلزا به ترتیب از کشاورزان استان‌های خوزستان به میزان ۳۰ هزار و ۷۸۳ تن، گلستان ۲۰ هزار و ۳۶۴ تن و مازندران ۹ هزار و ۱۲۹ تن خریداری شده است. همچنین استان‌های کردستان، خراسان رضوی و کرمانشاه بیشترین رشد تولید را در مقایسه با سال گذشته به خود اختصاص داده‌اند.

گفتنی است تا کنون ۶ هزار و ۸۷ تن گلرنگ به ارزش ۱۵۷ میلیارد تومان و ۸۰۵ تن آفتابگردان به ارزش ۲۰ میلیارد تومان نیز خریداری شده و وجه آن به صورت کامل به کشاورزان پرداخت شده است.

رصد بازار کالاهای اساسی

هر فرد برای ادامه حیات نیاز دارد تا حداقل روزانه ۲ هزار کالری مصرف کند. نرخ تورم تحقق این عدد را برای برخی خانوارها با اماواگرهایی مواجه کرده است.

گوشت مرغ: ۲۱ آبان قیمت هر کیلو گوشت مرغ ۸۳ هزار و ۸۰۰ تومان بود و این مبلغ پس از ۳ روز به ۸۵ هزار و ۸۰۰ تومان رسید. در ابتدای هفته جای این عدد با افزایش حدود ۶ درصدی ۸۸ هزار و ۸۰۰ تومان شد.

بر اساس رصد بازار سایر استان‌ها این قیمت در نوسان بوده و به عنوان مثال در حالی که گوشت مرغ در تهران هر کیلو ۸۵ هزار و ۸۰۰ تومان در حال فروش بود این عدد در مشهد ۸۹ هزار تومان گزارش شد.

هفته گذشته شایعاتی مبنی بر کاهش جوجه‌ریزی و کاهش عرضه منتشر شد که محمد ابراهیم حسن نژاد، معاون وزیر در امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی اطمینان داد، جوجه‌ریزی به اندازه کافی انجام شده و در حوزه تأمین گوشت مرغ در آینده مشکلی وجود نخواهد داشت. احتمال داده شده پشت این شایعات موضوع تغییر قیمت مصوب مطرح شده است.

آمار تولید مهر، بر اساس نتایج طرح آمارگیری کشتار طیور کشتارگاه‌های رسمی کشور در ماه مهر امسال، وزن گوشت عرضه شده انواع طیور ۲۰۴٫۲۰۴ تن بوده که سهم گوشت مرغ بیش از سایر انواع طیور است.

مقایسه عملکرد کشتارگاه‌های رسمی کشور در مهر ماه با ماه مشابه سال ۱۴۰۱ نشان‌دهنده افزایش ۵۵ درصدی مقدار عرضه گوشت انواع طیور در کشتارگاه‌های رسمی کشور است. همچنین مقدار عرضه گوشت طیور در کشتارگاه‌های رسمی کشور در مهر ۱۴۰۲ نسبت به ماه قبل (شهریور) در حدود ۲ درصد افزایش داشته است.

گوشت قرمز: این روزها گوشت قرمز کالایی لاکچری شده و نرخ بالای ۵۵۰ هزار تومان آن سبب شده تا از سر سفره خانوار زیادی حذف شود. افزایش قیمت گوشت گوسفند و گوساله در نیمه نخست سال مصادف با اعیاد قربان و غدیر خم تا امروز کاهش نیافته است. بنا بر تصمیم مدیران قرار شد دام پایه پروار وارد شده و تا حدود ۴ ماه آینده گوشت آن وارد بازار شود. این تصمیم‌ها مربوط به تابستان بوده و به نظر نمی‌رسد گوشتی در این حوزه تأمین شده باشد.

آمار تولید مهر، بر اساس نتایج طرح آمارگیری کشتار دام کشتارگاه‌های رسمی کشور در ماه مهر امسال، وزن گوشت قرمز عرضه شده انواع دام‌های ذبح شده ۳۸٫۷۶۰ تن بوده که سهم گوشت گاو و گوساله بیش از سایر انواع دام بوده است. گوشت گاو و گوساله با ۱۹٫۶۵۶ تن ۵۰٫۷ درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه شده را به خود اختصاص داده است. گوشت گوسفند و بره با ۱۴٫۷۳۱ تن، بز و بزغاله با ۳٫۳۲۱ تن و سایر انواع دام با ۱٫۰۵۲ تن به‌ترتیب ۳۸، ۸٫۶ و ۲٫۷ درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه شده را به خود اختصاص داده‌اند.

همچنین نتایج حاصل از این طرح آمارگیری نشان می‌دهد که مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور در مهر امسال نسبت به ماه قبل (شهریور) حدود ۲ درصد کاهش داشته است.

شیر: تابستان ۱۴۰۲ شاخص قیمت تولیدکننده بخش گاوداری‌های صنعتی (بر مبنای ۱۰۰=۱۳۹۵) برابر با ۱۳۳۷٫۳ بوده که نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) ۱۴٫۶ درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۵۴٫۹ درصد افزایش یافته است. همچنین میانگین شاخص ۴ فصل منتهی به فصل جاری نیز نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم سالانه) ۶۱٫۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

بر اساس نتایج آمار فوق، در میان اقلام گاوداری‌های صنعتی کشور، کمترین تورم سالانه مربوط به شیر با ۴۷٫۲ درصد و بیشترین مربوط به گوساله نر زیر ۴ ماه با ۱۰۸٫۶ درصد است.

از گندم تا نان: نان قوت غالب ایرانیان بوده و ۴۰ درصد انرژی را تأمین می‌کند. بنا بر آمار، روزانه هر فرد بین ۳۰۰ تا ۳۲۰ گرم نان مصرف می‌کند. چند سالی است کیفیت نان کاهش یافته و محقق بخش پژوهش غلات، نانواها را مقصر می‌دانند و نانواها گناه را بر گردن گندم می‌اندازند. در چنین فضایی عده‌ای هم سوءاستفاده کرده و با مطرح کردن موضوع آرد کامل به دنبال تأمین منافع خود هستند. کارشناس حوزه غلات و صنایع غذایی با بیان اینکه آرد کامل یک دروغ تجاری است، اظهار کرد، اصطلاح آرد کاملی که در بازار مطرح است پایه و اساس علمی ندارد. برخی پزشکان و کارشناسان صنایع غذایی در حالی که در حوزه غلات و آرد تخصصی ندارند سخنی می‌گویند و دیگران سوءاستفاده کرده و به نفع سود تجاری خود از آن بهره برداری می‌کنند.

دهه ۸۰ برای تأمین سلامت زنان جامعه و مادران باردار که دچار فقر آهن بودند، اسید فولیک به آرد افزوده شده تا آرد غنی شود. در مقابل، آردی که استحصال می‌شد دارای مقداری سبوس بوده و آن لایه آلورون گندم یا اسید فیتیک که داخل پوسته گندم بود، باعث می‌شد جذب آن در معده اتفاق نیفتد.

کارشناسان برای رفع مشکل به گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت و متخصصان این امر رجوع کردند. پیشنهاد شد سبوس‌گیری از پوسته گندم ۱۵ درصد باشد. با این تغییرات اسید فیتیک که ماده‌ای ضد تغذیه‌ای است و مانع جذب کلسیم، آهن، منیزیم و روی در معده می‌شد در مرحله تبدیل گندم به آرد جدا شد و می‌شود.

به گفته این کارشناس حوزه غلات، واژه «کامل» در معنای لغوی یعنی بی‌نقص و عیب اما آردی مورد نظر فعلی به عنوان کامل، پر نقص است زیرا اسید فیتیک عامل ضد تغذیه در آن وجود دارد. همچنین هنگام بررسی پروتئین‌های موجود در گندم، این مواد مغذی از پوسته گندم به سوی مغز گندم بیشتر می‌شود و کاهش کیفیت پروتئین در زمان تخمیر هضم نان را تسهیل می‌کند. در قوانین مربوط به استاندارد نوشته شده با له شدن پوسته، آرد به دست آمده با تمام اجزا گندم باعث ایجاد یک سلسله مشکلاتی می‌شود. نخستین مشکل، اسیدهای چرب ضروری است که عمر ماندگاری آرد را به شدت کاهش داده و فساد آرد را تسریع می‌کند.

۳۸۵ کارخانه آرد در کشور وجود دارد که گفته می‌شود فقط با یک‌سوم ظرفیت فعالیت دارند. بنابراین به لحاظ زیرساخت و ماشین آلات در این حوزه کشور اشباع است. ماشین سازان برای فروش تجهیزات و ترغیب افراد به خرید به مسائلی روی می‌آورند که در نهایت به نفع تجاری سازی فعالیت‌ها می‌شود. مثلاً یکی از دروغ‌های تجاری استفاده از همین آرد کامل و توقف ریزش مو است. در این بستر برخی افراد با استفاده از ضعفی و پیوند زدن آن با موضوع دیگر به نفع سودهای کلان حرکت می‌کنند.