سهم ناچیز صنعت کفش ایران از بازار ۱۶ میلیارد دلاری همسایگان

علی لشکری در نشست کارشناسی با موضوع چالش‌های پیش روی صنعت کفش ایران افزود: صنعت کفش، چون توان به حرکت درآوردن خیلی از صنایع دیگر را دارد یکی از صنایع پیشران در اقتصاد ایران محسوب می‌شود.

وی گفت: صنعت کفش ایران، می‌تواند صنایعی مثل، صنعت چرم طبیعی و مصنوعی، ماشین سازی و قالب سازی، طراحی و مدل، صنایع فلزی، صنایع پلیمری و پتروشیمی و پالایشگاهی، همچنین در بحث فروش؛ فروشگاه داری، غرفه آرایی، تبلغیات، بازاریابی و برندینگ را به حرکت در آورد و موج حرکتی در کشور ایجاد کند، خیلی از کشورهای دنیا به خصوص کشورهایی، مثل چین، ویتنام، تایوان، کره و اندونزی عمدتا تمرکزشان را بر احیای صنعت کفش گذاشته‌اند.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران با اشاره به اینکه یکی از ویژگی‌های صنعت کفش این است که در زمره مشاغل خانگی گنجانده می‌شود گفت: در منازل، مراکز فرهنگی و هنری مثل مساجد، و شهرک‌های صنعتی می‌توان تولید کفش داشت؛ براساس آمارهای اعلامی، در منطقه‌ای از هیدج زنجان، عمده ساکنان آن که تحصیلکرده هستند در صنعت کفش فعالیت می‌کنند و در واحدهای خانگی، زنان سرپرست خانوار، با یک چرخ خیاطی، مشغول به رویه دوزی کفش هستند بنابراین این صنعت قابلیت اشتغالزایی و درآمدزایی بالایی دارد ضمن اینکه در کاهش خطرات امنیت اجتماعی هم تاثیر بسزایی می‌گذارد.

این فعال صنعت کفش با بیان اینکه صنعت کفش سالیانه ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون دلار ارز آوری دارد افزود: ایران در این صنعت ظرفیت تبدیل شدن به قطب منطقه در خاورمیانه و غرب آسیا، دارد و می‌تواند به عنوان ترمینال کفش، مواد اولیه و صادرات آن شناخته شود، ضمن اینکه ایران در بین کشورهای خاورمیانه، تقریبا در تولید و مصرف کفش، رتبه نخست را دارد.

لشکری گفت: براساس آمارهای اعلامی واحدهای صنعتی، ایران در تولید کفش در رتبه یازدهم دنیا قرار دارد، اما با احتساب آمارهای واحدی صنفی، که حدود ۴۰ درصد تولیدات کفش را انجام می‌دهند می‌توانیم در رتبه هشتم دنیا قرار بگیریم.

وی افزود: طبق آمارهای بین المللی، ایران سالیانه ۲۶۵ میلیون تن کفش تولید می‌کند، اما براساس اعلام وزارت صمت، تولیدات ما در حدود ۱۵۰ میلیون است، زیرا وزارت صمت تولیدات واحدهای صنفی را لحاظ نمی‌کند بنابراین وقتی تولیدات واحدهی صنعتی هم اضافه شود عدد ۲۶۰ تا ۲۷۰ میلیون می‌شود که با تامین نیاز داخل، سالیانه می‌توانیم ۴۰ تا ۵۰ میلیون تن را صادر کنیم.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران، بر ارزآور بودن، اشتغالزایی بودن، جز مشاغل خانگی بودن و پیشران بودن این صنعت تاکید کرد.

لشکری اضافه کرد: پارسال ۲۷ میلیون تن به ارزش ۱۶ میلیارد دلار محصولات پتروشیمی صادر شد یعنی در هر تن، ۵۹۲ دلار ارز وارد کشور شده، جالب است در صنعت کفش در همان سال، تقریبا ۳۹ هزار تن کفش به ارزش ۸۷ و نیم میلیون دلار صادر شده که در هر تن ۲ هزار و ۲۴۳ دلار ارز وارد کشور شده است و یا در صنعت نفت کشور، هر بشکه نفت تقریبا ۱۵۰ کیلو است هر بشکه نفت ۸۰ تا ۱۰۰ دلار ارز آوری دارد، اما یک کارتن کفش ۱۰ یا ۱۲ جفتی، با وزن ۵ کیلو، با متوسط سه و نیم دلار، حدود ۴۰ دلار ارز وارد کشور می‌کند؛ بنابراین همین مقایسه، مزیت این صنعت را نشان می‌دهد.

لشکری در خصوص راهبردی‌های صنعت کفش افزود: سال ۸۹، هفت برنامه راهبردی توسط تشکلی که وجود داشت با حمایت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نوشته شد که در آن برنامه، به توسعه صادرات کفش، هوشمند سازی شبکه توزیع کفش و آموزش در این صنعت تاکید شده بود و، اما به مرحله اجرایی نرسید.

این تولیدکننده و فعال اقتصادی گفت: یکی از ضعف‌های صنعت کفش، نبود آموزش‌های لازم در بحث تولید و بازاریابی است که ما را از رقابت‌های جهانی دور می‌کند البته بخش‌های خصوصی و صدا و سیما می‌توانست در معرفی واحدهای تولیدی کفش نقش موثری داشته باشد، اما در این حوزه کوتاهی شده است.

لشکری گفت: یکی از اتفاقات خوبی که در حوزه صنعت کفش در دهه گذشته رخ داد، تقویت تشکل‌ها و تکمیل و زنجیره تامین مواد اولیه بود؛ در گذشته ۲۵ تا ۳۰ درصد مواد اولیه تولید کفش وارد می‌شد، اما هم اکنون این وابستگی به کمتر از ۵ درصد رسیده است.

وی ادامه داد: در کشور حدود ۱۰ هزار واحد تولیدی در صنعت کفش فعالیت می‌کنند که از این تعداد، ۲۳۰ تا ۲۴۰ واحد آن صنعتی است یعنی از وزارت صمت جواز بهره برداری دریافت کرده‌اند، بقیه به صورت واحدهای تولیدی صنفی هستند که ۵۰ درصد این واحدها، با کمتر از ۹ نفر، ۳۷ درصد این واحدها با کمتر از ۵۰ نفر و بقیه این واحدها با بیش از ۵۰ نفر مشغول به کار هستند.

لشکری با بیان اینکه ۹۵ درصد واحدهای تولیدی صنعت کفش، با کمتر از ۵۰ نفر فعالیت می‌کند که ۴۰ درصد تولید را بر عهده دارند و ۵ درصد باقیمانده هم توسط ۶۰ درصد این واحدها تولید می‌شود. گفت: کفش‌های تولیدی شامل، کفش ورزشی، کفش نظامی، کفش پیاده روی، کفش بیمارستانی، کفش اداری، انواع صندل، کفش‌های کشاورزی، کفش‌های راحتی و… است.

وی گفت: ۳۰ میلیون جفت از کفش‌ها، به کفش‌های چرمی اختصاص دارد و ۱۲۰ میلیون جفت هم مربوط به کفش‌های ورزشی است.

لشکری با اشاره به اینکه اتفاق خوبی که در ۵ سال اخیر در حوزه کفش‌های ورزشی افتاد این بود که فروش آن‌ها به صورت کارت به کارت و به لحظه بود، اما تولیدکنندگان در فروش سایر تولیداتشان باید چند ماه منتظر پول کالای فروخته شده می‌ماندند افزود: البته تولید کفش‌های ورزشی در مقیاس پایین‌تر و در واحدهای تولیدی صنفی انجام می‌شود.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران گفت: عمده نیاز مصرف کشور در حوزه کفش‌های صنعتی با متوسط قیمت حدود ۵۰۰ هزار تومان است در صورتیکه کفش ورزشی را با حدود ۳۰۰ هزار تومان هم می‌شود خرید، اما قیمت کفش‌های چرمی تقریبا یک میلیون و ۵۰۰ تومان است.

لشکری با بیان اینکه صنعت کفش و پوشاک حدود ۵ تا ۶ درصد هزینه غیر خوراک را به خود را اختصاص می‌دهد گفت: تنوع در صنعت کفش بسیار زیاد است ضمن اینکه قدرت جذب طراحان و تحصیلکرده‌های دانشگاه هنر را هم می‌طلبد و می‌تواند زمینه فرصت‌های اشتغال را ایجاد کند که این مسئله حمایت مسئولان را می‌طلبد.

وی افزود: ایران در سال ۱۳۸۰، حدود ۷۰ میلیون دلار و کشور ترکیه ۵۰ میلیون دلار صادرات کفش داشت، سال گذشته، صادرات کفش ایران به ۸۷ میلیون دلار رسید و برای سال آینده هم صادارت ۱۰۰ میلیون دلار پیش بینی کرده‌اند، اما صادرات ترکیه به فراتر از یک میلیارد دلار رسیده و برای سال آینده هم صادرات تا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلاری هدف گذاری کرده ان.

لشکری ادامه داد: کشور ویتنام که تا ۴۰ سال پیش در هیچ صنعتی پیشرفت نداشت، ، اما امروز در صنعت کفش، حرفی برای گفتن دارد و سهم بسزایی را در صادارت کفش به خود اختصاص داده است.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران گفت: معضل دیگری که در این صنعت وجود دارد، بیمه نبودن فعالان این صنعت است که علت متنافض بودن آمارهای اعلامی از سوی وزارت صمت همین مسئله دلیل است. جامعه صنعت کفش ایران تعداد شاغلان این حرفه را ۵۰۰ هزار نفر و آمارهای رسمی ۱۱۹ تا ۱۴۰ هزار نفر را اعلام می‌کند یعنی عمده افرادی که در حرفه کار می‌کنند بیمه نیستند.

لشکری افزود: عمده ساختار تولید کفش کشور بر مبنای واحدهای صنفی خرد و کوچک است به همین دلیل قیمت تمام شده آن پایین‌تر از تولیدات واحدی بزرگ صنعتی است.

وی با اشاره به اینکه در خیلی از کشورهای دنیا چند شهر آن‌ها درگیر تولیدات کفش هستند گفت: در کشور ما هم تهران، اصفهان، زنجان، همدان، قم، مشهد، تبریز و البرز درگیر تولید کفش است که عمده واحدها، صنفی و کوچک هستند و جواز بهره برداری‌شان را از اتحادیه اصناف گرفته‌اند.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران پیشنهاد داد وزارت صمت که متولی صدور مجوز بهره برداری است برای تقویت این واحدها، باید فرمولی تعریف کند و از بهره برداران بخواهد مشخصاتی از قبیل تعداد نفرات شاغل، میزان تولید، میزان مواد اولیه مصرفی را اعلام کنند و نگاهی که برای دیگر صنایع مثل صنعت خودرو، سیمان و فولاد دارند به این صنعت نداشته باشند ضمن اینکه برای واحدهای تولیدی صنفی بسته‌های تشویقی در نظر بگیرند.

لشکری ادامه داد: کفش جزء‌کالای مصرفی است و اصطلاحا از پا به عنوان قلب دوم یاد می‌شود و مستقیما با بدن، سلامتی و بهداشت هر فرد سرو کار دارد؛ بر این اساس پیشنهاد می‌دهم همانطور که آموزش و پرورش در مدارس تست‌های بینایی سنجی و شنوایی سنجی از دانش آموزان می‌گیرد تست کف پا هم بگیرد، چون کف پای بعضی از دانش آموزان صاف است که باید کفش‌های مناسب استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه گارانتی داشتن کفش ایرانی مزیت خوبی است که کفش‌های وارداتی ندارند گفت: ۸۵ درصد کفش مصرفی کشور از طریق تولیدکنندگان داخلی تامین و بقیه وارد می‌شود که نشاندهنده این است که مردم استقبال خوبی از محصولات داخلی کرده‌اند البته در یکی دو سال اخیر با توجه به شعاری مبنی بر «مصرف کالای ایران کمک به اشتغال فرزندان خود» این استقبال بیشتر هم شده است.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران با بیان اینکه در بحث کیفیت، مدل و طراحی کفش کارهای خوبی انجام شده، که باید تدام داشته باشد افزود: ، چون کفش یک کار هنری و سلیقه‌ای است و با مد روز سروکار دارد به همین دلیل تنوع زیادی در این محصول دیده می‌شود البته مراکز دانشگاهی، پژوهشی و تحقیقاتی در حوزه معرفی کفش ایرانی به مصرف کننده ایرانی کمک خوبی کرده‌اند.

لشکری ادامه داد: هم اکنون ۵۰ هزار واحد شبکه توزیع پراکنده کفش در کشور وجود دارد که شاید ۵ درصد این واحدها در قالب رنجیره‌ای باشند بقیه در سراسر کشور پراکنده هستند؛ خوشبختانه در ۱۰ سال اخیر بخش خصوصی در حوزه فروشگاه‌های زنجیره توزیع هوشمند خوب کار کرد.

وی گفت: مسئولان مربوطه باید با در نظر گرفتن تسهیلات ویژه، تدوین و ابلاغ قوانین جدید و تسهیل و رفع موانع تولید از تولیدکنندگان حمایت کنند تا این واحدها بتوانند در حوزه معرفی بازار، فروش، برندینگ و در بحث شبکه‌های توزیع هم فعالیت کنند.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران گفت: در بررسی شاخص‌های قیمت تمام شده کفش، اجاره واحد تولیدی، هزینه تامین پول و نوسان قیمت مواد اولیه که به تغییرات نرخ ارز بستگی دارد عامل مهمی در افزایش قیمت کفش دارد در چنین شرایطی سهمی برای تحقیق و توسعه (R&D)، تحقیقات بازار و مسائل مربوط به حوزه‌های پژوهشی و کاوش نمی‌ماند.

لشکری با اشاره به اینکه از ۵ سال گذشته، واردت کفش ممنوع اعلام شده است گفت: براساس اعلام رسمی گمرک، سال گذشته، به ارزش یک میلیون و ۳۰۰ هزار دلار کفش وارد کشور شده، اما آماری که منابع بین المللی برای صادرات کفش به ایران اعلام کردند حدود ۴۱ میلیون دلار بوده است.

وی اضافه کرد: سال ۹۳، آمار رسمی گمرک، ۶ و ۷ دهم میلیون دلار، واردات اظهار شده، بود، اما آمارهای بین المللی اعلام کردند ۵۷۹ میلیون دلار کفش به ایران صادر شده است یعنی ۸۶ برابر آنچه اظهار رسمی شده بود، از طریق قاچاق، وارد کشور شده است.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران همچنین گفت: طبق آمارهای اعلام شده، سال نودو هفت ۱۸۰ میلیون دلار، سال نود و هشت، ۹۳ میلیون دلار سال نود و نه ۴۲ میلیون دلار، سال هزار و چهارصد و یک، ۴۱ میلیون دلار واردات غیر رسمی کفش به کشور بوده است؛ که این روند کاهش، نشاندهنده این است که نوسان نرخ ارز کمک کرد که مردم رغبتی برای خرید کفش قاچاق نداشته باشد.

لشکری افزود: ایران و ۱۵ کشور همسایه حدود ۷۴۵ میلیون نفر جمعیت دارد که تقریبا یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون جفت، کفش مصرف می‌کنند اگر به لحاظ ریالی بررسی کنیم حدود ۱۶ میلیارد دلار گردش مالی بازار کفش کشورهای همسایه و ایران می‌شود، اما با توجه به اینکه ما ظرفیت بالقوه‌ای در تولید کفش داریم سهم ایران از صادارت کفش به کشورهای همسایه حدود یک درصد یعنی هشتاد میلیون دلار است در صورتی که واردت کفش به این کشورها هشت و یک دهم میلیارد دلار بوده است!

وی ادامه داد: در سال ۲۰۲۲ سهم ایران از صادرات کفش به کشورهای عربی حدود یک و نیم درصد است در صورتی که کشورهای عربی حدود سه و سه دهم میلیارد دلار واردات کفش دارند.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران گفت: جالب است که ایران، ۱۰ درصد بازار عراق، ۴۷ درصد بازار افغانستان و ۲۸ صدم درصد بازار روسیه را دارد و صادرات ما به ترکیه هم خیلی کم تقریبا ۷ هزارم درصد بوده است.

لشکری افزود: طبق آمارهای اعلامی، در ۵ ماهه نخست امسال، سهم ایران از صادارت کفش به عراق از لحاظ ارزشی از ۵۴ درصد به ۴۰ درصد کاهش یافت و از نظر رشد هم منفی ۴ دهم درصد شده است که علتش بخش نامه‌های تعهدات ارزی بوده است به عنوان مثال استان قم به عنوان بزرگترین صادر کننده کفش به عراق، به علت همین بخشنامه نتواستند به این کشور صادارت درستی داشته باشد.

وی گفت: با تلاش سازمان توسعه تجارت و پیگیری‌های تشکل‌ها، اوایل امسال اوراسیا پذیرفت که ایران هم بتواند صادارت کفش را با تعرفه بسیار پایین وارد بازار آوراسیا کند، اما فقط تعرفه کافی نیست، چون تعرفه یک ابزار واردات به کشورهای منطقه است.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران گفت: در گذشته مواد اولیه تولید کفش از طریق پتروشیمی‌ها تامین می‌شد، اما در حال حاضر، عرضه مواد اولیه از طریق بورس انجام می‌شود، ، چون بورس ابزاری است که به کشف قیمت و پایش اطلاعات کمک می‌کند.

لشکری افزود: از دو هفته پیش بخشنامه‌ای که هفته اول فروردین تدوین شده بود اجرایی شد و مقرر شد دلار پایه بر مبنای دلار تالار دوم، محاسبه شود یعنی قیمت پایه ۳۱ درصد رشد پیدا کند (از ۲۸ و ۵۰۰ به ۳۱ هزار و ۸۰۰ تومان) بنابراین پیش بینی می‌شود که رقابت‌های ۸۰ تا ۱۰۰ درصدی که با ارز ۲۸ هزار و و ۵۰۰ پایه، می‌خورد، در آینده به دلیل عرضه بیشتری که توسط پتروشیمی‌ها انجام می‌شود رقابت‌ها پایین بیاید ضمن اینکه تقاضای کاذب هم کم می‌شود یعنی تقاضای برای حفظ دارایی‌ها به منظور جبران تورم کم می‌شود پس تا حدودی بازار به تعادل هم می‌رسد.

عضو هیئت مدیره جامعه صنعت کفش ایران در خصوص ایجاد شهرک‌های صنعتی تخصصی مثل شهرک تخصصی کفش و تاثیر آن بر بهبود کمیت و کیفیت تولید هم گفت: در تبریز، در هیدج زنجان، در جنوب غرب تهران، قرچک ورامین اقداماتی صورت گرفت قطعا اگر تولیدکنندها در کنار هم و با هم باشند از نظر بده و بستان کاری و کارگری و مواد اولیه وضع‌شان بهتر می‌شود، اما انتظار داریم که زیر ساخت‌های آن هم درست شود